از سال 2002حزب حاكم عدالت و توسعه به رهبري اردوغان بدون نياز به ائتلاف قدرت را يك تنه در اختيار داشته اما نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد كه احتمالا در انتخابات امروز زنجيره اكثريت قاطع اين حزب در پارلمان يا همان «مجلس كبير ملت تركيه»(Türkiye Büyük Millet Meclisi) شكسته مي‌شود.
بيشتر از هر چيز اما بيست‌و چهارمين دوره انتخابات پارلماني در تاريخ جمهوري تركيه به يك همه‌پرسي براي تأييد يا رد نقشه‌هايي كه اردوغان براي اين كشور كشيده تبديل شده است. 60ميليون نفر از جمعيت تركيه واجد شرايط شركت در رأي‌گيري امروز هستند و پيش‌بيني شده كه 85تا 90درصد آنها به پاي صندوق‌هاي رأي بيايند. اين 50ميليون نفر امروز تنها نمايندگان پارلمان را انتخاب نمي‌كنند؛آنها آينده نظام سياسي كشورشان را رقم خواهند زد.
براساس نتيجه اين انتخابات يا دولت حزب عدالت و توسعه به رهبري اردوغان به سياست‌هاي كنوني با شدت تمام ادامه خواهد داد يا اينكه اين انتخابات آغازي بر پايان دوران اردوغان در عرصه سياسي تركيه خواهد بود. رجب طيب اردوغان هر‌كار و هر حرفش طي سال‌هاي گذشته جنجالي بوده است. سال گذشته وقتي او پس از 12سال در اختيار داشتن پست نخست‌وزيري، به كاخ رياست‌جمهوري رفت نقشه مفصل خود را براي تغيير نظام سياسي تركيه از پارلماني به رياستي رو كرد.
اردوغان حالا از فراز انتخابات امروز مي‌خواهد قانون اساسي تركيه را تغيير دهد تا به‌دنبال آن ديگر خودش به‌عنوان رئيس‌جمهور، قدرت اول كشور باشد. از مجموع 550كرسي پارلمان، حزبي كه بتواند بيشتر از نصف كرسي‌ها را به‌دست آورد اكثريت لازم براي تعيين نخست‌وزير و تشكيل كابينه را دارد. درنظرسنجي‌ها پيش‌بيني شده كه عدالت و توسعه برخلاف دوره‌هاي گذشته انتخابات در اين دوره خواهد توانست تنها 40تا 44درصد آرا را به‌دست آورد.
اين آرا شايد براي هر حزب ديگري يك پيروزي باشد اما براي اردوغان و عدالت و توسعه كسب اين آرا شكست به‌حساب مي‌آيد. درصورت محقق شدن پيش‌بيني‌ها اين بار برخلاف بيش از يك دهه گذشته عدالت و توسعه نياز به تشكيل دولت ائتلافي پيدا خواهد. آراي حزب جمهوريت خلق 26درصد، حزب حركت ملي 18.1درصد و حزب دمكراتيك خلق(حامي كردها) 10درصد تخمين زده شده است.مخالفان نگران تقلب گسترده در انتخابات از سوي حزب حاكم هستند و اعتقاد دارند كه اردوغان به هيچ قيمتي شكست را نمي‌پذيرد.
- رؤياي رياست‌جمهوري قدرتمند
وقتي رجب طيب اردوغان دستور ساخت كاخ جديد و جنجالي رياست‌جمهوري را داد و سال گذشته وارد آن شد خيلي‌ها فهميدند او آمده كه حالا در پستي جديد قدرت مطلق خود در تركيه را ادامه دهد. حتي با كاخي با بيشتر از 1000اتاق هم قانون اساسي تركيه دست‌هاي اردوغان را در پست رياست‌جمهوري بسته است. رياست‌جمهوري تركيه براساس قوانين اين كشور مقامي تشريفاتي است و رئيس‌جمهور بايد با دوري از فعاليت‌ها و گرايش حزبي وزنه تعادل ميان احزاب باشد. اردوغان اما قصد تغيير قانون را دارد.
هر چند به‌صورت رسمي احمد داوود اوغلو، نخست‌وزير تركيه رهبر حزب عدالت و توسعه به‌حساب مي‌آيد اما اردوغان در همه ماه‌هاي گذشته يك تنه به صدها شهر تركيه رفت تا با زيرپاگذاشتن قانون براي عدالت و توسعه تبليغ كند. او حتي عملا اداره كابينه را در اختيار دارد و داوود اوغلو عملا نقش دوم را بازي مي‌كند. اردوغان اما باز هم راضي نيست و مي‌خواهد پس از 92سال نظام پارلماني تركيه را به رياستي تبديل كند تا رئيس‌جمهور به‌صورت قانوني فرد اول قدرت باشد. براي اين كار حزب عدالت و توسعه بايد 330كرسي پارلمان را به‌دست آورد تا بتواند تغيير قانون اساسي را به همه‌پرسي بگذارد. درصورتي كه اين حزب بتواند 367كرسي پارلمان را به‌دست آورد مي‌تواند بدون همه‌پرسي قانون اساسي را تغيير دهد و اردوغان همچنان مرد اول تركيه باقي بماند.
- دو راهي دمكراسي و ديكتاتوري
رجب طيب اردوغان طي سال‌هاي گذشته با اعتراض‌هاي گسترده‌اي روبه‌رو بوده كه با استفاده از نيروهاي امنيتي آنها را سركوب كرده است. در روزهاي پيش از انتخابات دومين سالگرد تظاهرات پارك گزي برگزار شد تا خاطره آن روزهاي تركيه و معترضان كشته شده اين كشور زنده شود. پرونده فساد مالي اطرافيان و نزديكان به اردوغان در همه ماه‌هاي گذشته جنجالي بوده است.
حتي در حوزه سياست خارجي هم هفته گذشته روزنامه جمهوريت با انتشار فيلم ارسال كمك‌هاي سازمان اطلاعات تركيه به گروه‌هاي افراطي سوريه يك افشاگري ديگر عليه اردوغان را رقم زد تا ماه‌ها دستور كمك اردوغان به گروه‌هاي تروريستي برايش دردسرساز شود.
رجب طيب اردوغان به‌عنوان بنيانگذار حزب عدالت و توسعه همچنين براي نخستين بار است كه به‌خاطر مسائل اقتصادي تحت فشار قرار گرفته است. متوقف شدن رشد اقتصادي، افزايش بيكاري و تشديد نگراني‌ها نسبت به بدهي‌هاي خانواده‌هاي تركيه اوضاع را براي عدالت و توسعه در اين دوره انتخابات بسيار سخت كرده است. نتايج انتخابات امروز با همه اين حرف و حديث‌ها تصميم مردم تركيه را براي ادامه حكمراني تك نفره تركيه از سوي اردوغان يا بازگشت ديگر احزاب به بازي قدرت نشان مي‌دهد. احزاب مخالف درصورت بازگشت به صحنه سياسي تركيه به هيچ عنوان مقام‌هاي عدالت و توسعه را رها نخواهند كرد و از هر فرصتي براي ضربه به اين حزب استفاده مي‌كنند.
- سوريه؛ بازي اردوغان با آتش
رجب طيب اردوغان طي 4سالي كه از شروع ناآرامي‌هاي سوريه مي‌گذرد به صراحت در تلاش براي سرنگوني دولت بشار اسد با حمايت از گروه‌هاي تروريستي داخل اين كشور بوده است. گزارش‌ها و اسناد مختلفي منتشر شده كه ارسال تسليحات سنگين براي گروه‌هاي افراطي سوريه و آموزش آنها را از سوي دولت اين كشور نشان مي‌دهد.
اردوغان به‌خاطر رؤيايش براي حذف اسد از سوريه حتي در مقابل كردهاي كشور خودش ايستاد و همين مسئله باعث شد تا حزب دمكراتيك خلق كه از ائتلاف كردها با سوسياليست‌ها و ليبرال‌هاي تركيه تشكيل شده قدرت بيشتري بگيرد. اين سياست دولت تركيه در قبال سوريه به‌عنوان همسايه اين كشور به همين‌خاطر يكي از محورهاي جنجالي انتخابات اين دوره بوده است. احزاب مخالف، دولت اين كشور را به‌خاطر ارسال تسليحات به گروه‌هاي تروريستي شريك قتل مردم سوريه دانسته و مي‌گويند دست‌هاي اردوغان آلوده به خون سوري‌هاست.
- افول اقتصاد
براي نخستين بار در 13سال گذشته و پس از سال‌هاي رشد سريع، اقتصاد به پاشنه آشيل حزب عدالت و توسعه در اين انتخابات تبديل شده است. از زمان به قدرت رسيدن حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلماني سال ٢٠٠٢، اقتصاد تركيه به‌طور متوسط هر سال 4.5 درصد رشد داشته و به اين ترتيب، در حال حاضر، تركيه ٦٨درصد ثروتمندتر از 13سال پيش است.
در چند سال اخيراما عملكرد اقتصاد تركيه به خوبي گذشته نبوده است. سال گذشته، نرخ رشد اقتصاد تركيه به 2.9درصد رسيد و به پيش‌بيني صندوق بين‌المللي پول، اين رقم در سال‌جاري تنها اندكي افزايش خواهد داشت. همچنين نرخ بيكاري كه 3سال پيش زير ٨درصد قرار داشت، در سال گذشته به بيش از ١٠درصد رسيده است. صندوق بين‌المللي پول در گزارش سالانه خود درباره تركيه هشدار داده كه كاهش جريان سرمايه به داخل تركيه، مي‌تواند براي شرايط اقتصادي اين كشور خطرناك باشد.
- اردوغان در مقابل رسانه‌ها
اوضاع ميان رئيس‌جمهور تركيه و رسانه‌ها هيچ وقت اينقدر بد نبوده است. يك هفته قبل وقتي فيلمي از ارسال تسليحات توسط سازمان اطلاعات تركيه به تروريست‌هاي سوريه توسط روزنامه جمهوريت منتشر شد اردوغان به صراحت سردبير اين روزنامه را تهديد به پرداخت تاواني سنگين كرد. اردوغان همچنين در جريان پرونده‌هاي فساد مالي كه با بازداشت ده‌ها نفر از افراد نزديك به او همراه شد بار ديگر چماق سركوب را بالاي سر روزنامه‌ها گرفت. تركيه اكنون به گزارش نهادهاي حقوق بشر بزرگ‌ترين زندان روزنامه‌نگاران به‌حساب مي‌آيد. حق آزادي مطبوعات به همين دليل يكي از مسائل جنجالي اين دوره بوده و خيلي‌ها اردوغان را به همين‌خاطر به ديكتاتور بودن محكوم كرده‌اند. اين جريان تنها به رسانه‌هاي داخل تركيه هم محدود نبوده است. همين چند وقت قبل اردوغان به روزنامه نيويورك‌تايمز به‌خاطر انتشار سرمقاله‌اي عليه او، تاخت.
- نقش تعيين‌كننده كردها
در آستانه برگزاري انتخابات 2انفجار در ميان كردها در دياربكر بار ديگر حساسيت نقش آنها در راي‌گيري امروز را نشان داد. انفجارها در اين شهر باعث كشته شدن حداقل 2نفر و زخمي شدن 100نفر ديگر شد و درگيري‌‌ها ميان مردم و نيروهاي امنيتي را به‌دنبال داشت. براي نخستين بار از تاريخ تاسيس جمهوري نوين تركيه، كردها در آستانه ورود به پارلمان تركيه در قالب يك حزب هستند و اين تحول احتمالي، بسياري از معادلات تركيه را برهم مي‌زند. براساس قوانين تركيه، احزاب براي اينكه بتوانند به پارلمان راه يابند بايد حداقل 10درصد از آراي كل كشور را كسب كنند. پيش از اين نمايندگان كرد با نا‌اميدي از پيروزي احزاب كرد به‌صورت مستقل وارد پارلمان مي‌شدند اما اين بار حزب دمكراتيك خلق احتمال دارد بتواند يك اتفاق تاريخي را رقم بزند.
نظر شما